- Created by مهدی کشتکار, last modified by سید جمال الدین پیشوایی on Dec 04, 2023
چکاپ، عنوان بسته خدمات مشاوره شرکت اعوان در صنعت نرم افزار است. دامنه این خدمات در 5 حوزه تخصصی به شرح زیر است. برای مشاهده هر خدمت روی لینک مرتبط کلیک کنید!
سازمانها و شرکتها در راستای اهدافی مانند حل مسائل سازمانی/فراسازمانی و یا پیادهسازی ایده کسبوکار و مانند آن، در اغلب موارد نیاز به طراحی و توسعه یک یا چند راهکار نرمافزاری دارند. جهت پاسخ به این نیازها مجموعهای از «خدمات کارشناسی» به شرح زیر قابل ارائه است.
جدول شرح خدمات کارشناسی
عنوان گام | فعالیت | شرح | خروجی |
---|---|---|---|
1- شفاف سازی مساله | بیان مساله/تحلیل نیاز/تبیین ایده | در این مرحله، نیازمندیهای بنیادی مانند: فلسفه وجودی، جریانهای ارزش، چشم انداز و اهداف کلان سیستم مورد بررسی و تحلیل قرار میگیرد. | مستند تحلیل نیاز |
2- موردکاوی این مرحله با هدف الگوبرداری از نمونههای مرتبط اجرا میشود. نتایج این مرحله تاثیر بسزایی در تبدیل مساله کلان (گام یک) به طراحی کلان (گام سه) دارد. | مطالعه موردی |
| گزرش موردکاوی |
مطالعه تطبیقی |
| ||
بهینهکاوی |
| ||
3- طراحی کلان در این مرحله مدل مفهومی و سایر اقلام مرتبط جهت تبیین کلی راهکار مورد نظر تهیه میگردد. | مدل مفهومی | معرفی کلی راهکار (سامانه) مورد نظر و مصورسازی آن در مقیاس کلان | مستند طرح کلان |
فرآیند کلان | طراحی فرآیند سطح صفر رسامانه (اغلب با استفاده از نُتیشن BPMN) | ||
UX | شبیهسازی نمای برخی از صفحات و آبجکتهای اصلی | ||
مفاهیم | بیان برخی عناوین و مفاهیم اصلی مورد استفاده در طرح | ||
کنشگرها | کنشگرهای اصلی سامانه (Actors) شامل کاربران انسانی (نقشهای اصلی) و کنشگرهای غیرانسانی مانند زمان (time) و سایر سیستمهای نرمافزاری (که نرمافزار مورد نظر با آنها تعامل دارد) معرفی میشوند. همچنین اگر روابطی بین کنشگرها وجود دارد (مثل رابطه وراثت) ذکر میشود. | ||
Context Diagram | طراحی نمای کانتکست از نمودارهای متد C4 | ||
تبیین منافع حاصله | بیان منافع حاصل از پیاده سازی و بهره برداری راهکار (سامانه) مورد نظر. متناسب با شرایط پروژه از ابزارهای لازم برای این منظور استفاده میشود (مانند داستان محصول). | ||
4- طراحی زیرسیستمها ماژولها (زیرسیستمها) و روابط آنها در این مرحله مشخص میگردد. | اجزای سیستم | طراحی نمای معماری سامانه و اجزاء آن | مستند شرح زیرسیستمها |
وظایف کلی | تعریف کارکردهای اصلی سامانه | ||
ارتباطات | تعیین روابط بین اجزاء و همچنین ارتباطات بین سامانه و سایر سامانهها | ||
5- تحلیل نیازمندیها نیازمندیهای کارکردی و غیرکارکردی به همراه فرآیند سطح یک در این مرحله تهیه میشود. | نیازمندیهای کارکردی | تعیین موارد کاربرد به تفکیک هر زیرسیستم | مستند تحلیل نیازمندیها |
نیازمندیهای غیرکارکردی | تعیین الزامات فنی مرتبط با مقیاس، دسترسپذیری و مانند آن | ||
فرآیند میانی | طراحی فرآیند سطح یک سامانه (اغلب با استفاده از نُتیشن BPMN) | ||
6- برنامه اجرایی در این مرحله الزامات مرتبط با پیادهسازی و بهرهبرداری از سامانه تهیه میشود. | مدل داده کلان | طراحی ساختار داده | مستند برنامه اجرایی |
برآورد هزینه و زمان |
| ||
مستند مخاطرات | پیش بینی مخاطرات و راهحل مدیریت آن | ||
نقشه راه | طراحی نقشه راه اجرای طرح به تفکیک گامها و توالی آن (متناسب با شرایط پروژه ممکن است برخی الزامات مدیریتی-اجرایی نیز ضمیمه گردد). | ||
7- همکاری در تدوین RFP | تدوین و تنظیم بخشهای فنی مستند RFP تحت قالب استاندارد | همکاری در تدوین RFP به عنوان یک گام غیر الزامی در فرایند طراحی راهکار لحاظ شده است. از سوی دیگر ممکن است تنها تدوین RFP از سوی کارفرما درخواست شود که در اینصورت سایر گامهای قبلی بعنوان مقدمه و پیشنیاز تدوین RFP و جزء لاینفک آن بحساب خواهد آمد. | مستند RFP قابل انتشار رسمی |
در برخی موارد نیاز نرم افزاری کارفرما از طریق تامین محصول آماده مانند BPMS یا BI و یا از طریق تامین چند محصول آماده و مرتبط به هم رفع میگردد. در چنین شرایطی پروژه مشاوره انتخاب محصول/پیمانکار تعریف میشود. از سوی دیگر ممکن است کارفرما پس از اتمام پروژه طراحی راهکار و یا تدوین RFP از مشاور درخواست ارائه خدمات در زمینه انتخاب پیمانکار/محصول را نیز داشته باشد، از اینرو مشاوره انتخاب را میتوان حلقه مکمل برای پروژههای طراحی راهکار دانست. ابعاد و مراحل این نوع پروژه مشاوره در ادامه آمده است.
جدول شرح خدمات کارشناسی
اقدام | شرح | خروجی |
---|---|---|
1- تحلیل نیازمندیها و ذینفعان | تحلیل نیازمندیهای نرم افزاری و ذینفعان از طریق برگزاری جلسات مصاحبه/تکمیل فرمهای تحلیلی توسط کارفرما متناسب با ابعاد محصول/پروژه ممکن است در این مرحله از فعالیت پژوهشی بنچمارک/موردکاوی نیز استفاده شود. (چنانچه در مرحله قبل از انتخاب پیمانکار، خدمات طراحی راهکار اجرا شده باشد در اینصورت این اقدام-تحلیل نیازمندیها و ذینفعان- حذف میشود) | مستند نیازمندیها |
2- تخمین محدوده زمان و هزینه | تخمین محدوده زمان و هزینه کارفرما برای تامین و اجرای راهکار از طریق تشکیل جلسات مصاحبه/تکمیل فرمهای تحلیلی توسط کارفرما (چنانچه در مرحله قبل از انتخاب پیمانکار، خدمات طراحی راهکار اجرا شده باشد در اینصورت این اقدام -تخمین هزینه و زمان- حذف میشود) | |
3- طراحی پرفایل معیارهای انتخاب محصول/پیمانکار | ممکن است چنین پروفایلی با معیارهای مشخص بصورت از پیش طراحی شده نزد تیم چکاپ موجود باشد که میتوان با ویژهسازی آن برای پروژه جدید مورد استفاده قرار گیرد. در غیر اینصورت لازم است نسبت به طراحی پروفایل با معیارهای مورد نیاز اقدام شود. | پروفایل ارزیابی |
4- تهیه لیست بلند از محصولات/پیمانکاران | متناسب با معیارها لیست بلندی از گزینههای مرتبط تهیه میشود. گزینههای محصولات/پیمانکاران ممکن است طبق تجربه همکاریهای سابق مشاور و یا از طریق جستجو شناسایی شوند. متناسب با ابعاد محصول/پروژه مورد نظر ممکن است در این مرحله از RFI نیز استفاده شود. | لیست بلند |
5- تهیه لیست کوتاه از محصولات/پیمانکاران | با گزینههای منتخب از لیست بلند جلسه دمو برگزار می شود. شرح خدمات و قیمت دریافت می شود. سپس مبتنی بر نتایج اولیه گزینه های برتر از طریق اولویت گذاری مشخص می شوند. متناسب با ابعاد پروژه/محصول و مبتنی بر تجارب و داشتههای مشاور ممکن است بدون اجرای مرحله4، مستقیما برای اجرای مرحله5 اقدام شود. | لیست کوتاه |
6- تعریف پروژه تست/پایلوت | برای گزینه های اولویت برتر (لیست کوتاه) پروژه تست/پایلوت تعریف میشود (بعنوان مثال یک فرآیند مورد نظر تعیین می شود تا در BPMS اجرا گردد). | گزینه نهایی پیمانکار/محصول |
7- انتخاب گزینه برتر | مبتنی بر نتایج بدست گزینه برتر بعنوان محصول/پیمانکار نهایی انتخاب می شود. | |
8- مشاوره جهت عقد قرارداد | ملزومات فنی توسط مشاور ارائه میشود تا جهت درج و یا ضمیمه قرارداد خرید محصول استفاده شود. | - |
کارفرمای محترم در راستای اهدافی مانند (1) برقراری ارتباط مناسب و لازم بین کاربران سامانه و کارشناسان پیمانکار، (2) نظارت بر نحوه انجام کار و تعهدات توسط پیمانکار، (3) تایید محصولات ارسالی توسط پیمانکار پس از تحویل محصول، (4) محاسبه تاخیرات پروژه ناشی از عملکرد پیمانکار و یا کارفرما و انجام محاسبات زمانی و ریالی لازم در چارچوب پیمان، (5) جمع آوری نظرات کلیه عوامل کارفرما مرتبط با سامانه مورد نظر و انعکاس آن به پیمانکار و پیگیری انجام امور و اصلاحات نهایی لازمه در فرآورده های پیمان، (6) نظارت مستمر تا تحویل نهایی محصولات پروژه و همکاری با کاربران بمنظور آزمون پذیرش محصول نرم افزاری نهایی، نیاز به همراهی یک مشاور دارد تا در قالب خدمات نظارت، اجرای امور مربوط به نظارت که در بالا ذکر شد را انجام دهد.
جهت تامین نیازهای فوقالذکر مجموعهای از «خدمات مشاورهای و کارشناسی» قابل ارائه میباشد.
بخش اصلی این مدل همکاری به ارائه مجموعهای از خدمات مشاوره اختصاص دارد. از این رو، در بسته خدمات کارشناسی، گامهای زیر طراحی شده است.
جدول شرح خدمات مشاورهای و کارشناسی نظارت بر پروژه توسعه محصول نرم افزاری
عنوان گام | فعالیت | شرح | خروجی |
---|---|---|---|
1- ارائه طرح نظارت | برنامه ریزی و تعریف اقدامات | در این مرحله مبتنی بر چارچوب پیمان و تعهدات پیمانکار و کارفرما، چارچوب نظارتی و اقدامات مرتبط با آن تعریف می شود. بعنوان مثال برنامه ریزی زمان جلسات و ددلاینها، معرفی و انجام هماهنگی اولیه بین نمایندگان طرفین، تعیین روالها، تعیین فرمت گزارشات و ... | مستند طرح نظارت |
2- اجرای چرخه نظارت: این چرخه بصورت تدریجی-تکاملی در طول مدت اجرای پروژه تکرار میشود. متناسب با شرایط پروژه ممکن است طول دوره تکرار این چرخه بصورت ماهانه و یا کمتر/بیشتر از یک ماه باشد. | ارزیابی محصولات و گزارشات پیمانکار | متناسب با کیت ارزیابی انتخاب شده برای محصول، اقدامات مرتبط انجام و نتایج آن طبق فرمت مشخصی به کارفرما گزارش می شود. | گزارش ارزیابی محصول |
مدیریت اصلاحات و تغییرات | بر اساس چارچوب پیمان تغییرات و اصلاحات درخواستی کاربران دریافت و جهت اعمال به پیمانکار منعکس می گردد. کنترل محدوده مجاز تغییرات و همچنین ارزیابی و کنترل اعمال تغییرات مجاز در این گام صورت می گیرد. | گزارش تغییرات | |
آزمون پذیرش محصول | اجرای تستهای تعیین شده توسط پیمانکار و ارائه نتایج تست به ناظر جهت اخذ تاییدیه. | گزارش آزمون پذیرش | |
ارزیابی محدوده زمان | ارزیابی تاخیرات در پایان هر فاز از اجرای پروژه تکرار می شود. هدف از این گام ارائه مشاوره به کارفرما در خصوص محاسبات مربوط به مبالغ قابل پرداخت به پیمانکار است. | گزارش محاسبه تاخیرات | |
3- اختتام پروژه نظارت | گزارش نهایی | تهیه گزارش نهایی جهت ارائه به کارفرما | گزارش نهایی |
کمک به مستندسازی فنی سامانهها یکی از خدمات تیم چکاپ است. نیاز به مستندات فنی گاهی در بین خود تیم توسعه حس میشود. گاهی هم توسط سایر ذینفعان مانند مدیران بالادستی این نیاز حس میشود و از ما کمک میخواهند.
همراهی تیم توسعه در این فرآیند ضروری و الزامی است و اگر تیم توسعه با هدف یا روال کار همدل نباشند، پروژه شکست خواهد خورد. بنابراین یکی از مهمترین قدمهای این کار، همراه و همدل کردن تیم توسعه است. با شعار «جنگ اول به از صلح آخر» سعی میکنیم در همان ابتدای کار تا جای ممکن دغدغهها و نقاط نظر تیم توسعه را بشنویم و با بیان تجربیات موفقیت و شکستی که در این راه با تیمهای دیگر داشتهایم و همچنین شفاف کردن دستاوردهای انجام کار، تیم را با خود همراه کنیم.
- به تیم توسعه کمک میکنیم تا سند در ساختار و شکل مناسبی تهیه شود.
- در چرخههای کوتاهمدت، محتوای تهیهشده را مطالعه و بررسی میکنیم و بازخورد میدهیم.
- در طی جلسات متعدد، سوال میپرسیم، بحث و گفتوگو میکنیم و کمک میکنیم اطلاعات و دانش مورد نیاز از سینه افراد خارج شده و به اسناد منتقل شود.
جدول شرح خدمات مشاورهای و کارشناسی راهبری مستندسازی سامانهها
گام | فعالیت | خروجی |
---|---|---|
شفافسازی اهداف و نیازمندیها | مستندسازی سامانههای نرمافزاری میتواند با اهداف مختلفی انجام شود.
کسی که برای خدمت مستندسازی فنی درخواست میدهد، ممکن است اهداف مختلفی داشته باشد و در عین حال ممکن است هر یک از این اهداف وزنها و در نتیجه اولویتهای مختلفی داشته باشند. برای مثال ممکن است در بزنگاه ترک یک نیروی قدیمی و کلیدی باشد که دانش ثبتنشده زیادی از سامانه دارد و بخواهد در وهله اول این ریسک را کاهش دهد. بسته به اینکه سفارشدهنده خدمت مستندسازی فنی چه اهدافی و با چه وزنهایی داشته باشد، روال ارائه خدمت نیز میتواند سفارشیسازی شود و ترتیب تهیه مستندات، سرعت تهیه مستندات، میزان جزییات بخشهای مختلف و غیره تحت تاثیر قرار بگیرد. | اهداف، نیازمندیها و اولویتهای توافقشده |
تعیین و آمادهسازی بستر تهیه و انتشار مستندات و بستر تعاملاتی | با بررسی امکاناتی که در سمت سفارشدهنده خدمت مستندسازی فنی وجود دارد و با مشورت ارائهدهنده خدمت، بهترین بستر برای تهیه و انتشار مستندات انتخاب میشود. ممکن است زیرساختها و بستر لازم و مناسب برای انجام این خدمت وجود نداشته باشد و برای راهاندازی آنها نیز تصمیمگیری و برنامهریزی شود. همچنین مشخص میشود که این فرایند ارائه خدمت از طریق چه کانالها و ابزارهایی پیگیری شده و تعاملات لازم صورت بگیرد. خدمت مستندسازی فنی، به شدت تعاملاتی است و بدون داشتن تعاملات منظم و باکیفیت با تیم توسعه، انجام این خدمت امکانپذیر نخواهد بود. | توافق بر روی بستر مستندسازی و بستر ارتباطی |
انتخاب سامانه یا سامانهها برای مستندسازی | با توجه به ظرفیت در نظر گرفتهشده در قرارداد و ظرفیت تیم چکاپ، یک یا چند سامانه برای این خدمت انتخاب خواهند شد. انتخاب سامانهها بر عهده سفارشدهنده خدمت است و میتواند با مشورت تیم چکاپ نیز باشد. بهتر است این موارد در هنگام انتخاب سامانهها مد نظر قرار گیرد:
| جدول اولویت سامانه ها |
تعیین اسناد مورد نیاز هر سامانه | برای سامانههای منتخب باید هدفگذاری شود که چه اسنادی و با چه ترتیب و اولویتی تهیه شوند. | لیست عناوین مستندات مورد نظر |
برگزاری جلسه اولیه آشنایی و توجیهی با تیمهای سامانههای منتخب | کارهایی که در این جلسه انجام میشود:
| |
اجرای فرایند مستندسازی | اجرای چرخههای تکمیل و بازخورد به صورت iterative incremental فرایند اصلی تهیه اسناد به صورت چرخههای تکراری افزایشی است. طول این چرخههای معمولا یک هفته است. در هر چرخه، تیم توسعه به صورت آفلاین و در طول هفته طبق توافق و برنامه مشخصشده اقدام به تکمیل بخش یا بخشهای مورد از سند مربوطه میکند. تیم چکاپ نیز آخرین بروزرسانیها و پیشرفت در تکمیل سند را رصد میکند، بازخورد میدهد و اگر سوال و ابهامی از سوی تیم توسعه وجود داشت، پاسخ میدهد. در انتهای چرخه، یک جلسه فنی برگزار میشود و نمایندگان تیم چکاپ و نمایندگان تیم توسعه بخشهای جدیدِ تکمیلشده را با هم مرور میکنند. معمولا در قالب بحث و سوال و جوابهایی که در این جلسات میشود، محتوای سند دقیقتر میشود و یا توافق میشود که برای هفته آینده اصلاحاتی انجام شود. همچنین ممکن است در داخل همین جلسات، برخی از بخشهای اسناد تکمیل شوند. مثلا به صورت کامل در خصوص بدهیهای فنی صحبت شود و تصمیم گرفته شود که دقیقا همان موارد در سند معماری و در بخش بدهیهای فنی مکتوب شود. این نوع کارها را نیز معمولا تیم چکاپ برای کمک به تیم توسعه و تسریع در کار، خودش انجام میدهد. یکی از کارکردهای دیگر این جلسات این است که گاهی تیم توسعه توان یا فرصت لازم برای تهیه اطلاعات در فرمت مورد نظر ما را ندارد (مثلا فرصت و امکان رسم نمودارها طبق فرمت استاندارد مورد نظر را ندارد) و در این شرایط، سعی میشود داخل جلسات اطلاعات فنی از تیم توسعه دریافت شود و در طول هفته تیم چکاپ آن اطلاعات را به فرمت مورد نظر در بیاورد. سپس باید در جلسه بعدی، خروجی کار را به تیم توسعه ارائه داده و از نظر صحت محتوا از آنها تایید بگیرد. |
|
انواع مستندات فنی
سند | کارکرد | روند تکمیل |
---|---|---|
شناسنامه سامانه |
|
|
شناسنامه تیم |
|
|
سند ارتباطات سامانه |
|
|
سند معماری |
|
|
طرح تضمین کیفیت |
|
|
یکی دیگر از خدمات تیم چکاپ، ارزیابی فنی سامانههای نرمافزاری و ارائه گزارش تحلیلی بر اساس آن است.
ارزیابی فنی سامانههای نرمافزاری با اهداف مختلفی ممکن است انجام شود:
- خرید و انتخاب محصول
- سرمایهگذاری
- نگهداری سامانه موجود یا بازنویسی
- شناخت نقاط قوت و ضعف و بهبود سامانه موجود
روش کار
ارزیابی فنی سامانههای نرمافزاری از دو منظر معماری نرمافزار و کیفیت توسعه نرمافزار انجام میشود. برای هر کدام، تعداد نسبتا زیادی متریک در ابعاد و در سطوح بلوغ مختلف تعریف شده است. در واقع یک مدل بلوغ برای معماری نرمافزار و یک مدل بلوغ برای کیفیت نرمافزار توسط تیم چکاپ طراحی شده است.
برای اینکه بتوانیم همه متریکها را امتیازدهی کنیم، باید از منابع و روشهای مختلفی استفاده کنیم.
- در مرحله اول با کمک اطلاعاتی که در اسناد پایه ثبت شده است، سعی میشود تعدادی از متریکها را پاسخ داد.
- در مرحله بعدی، یک جلسه مصاحبه تشکیل داده و با پرسش و پاسخ و بحث و گفتوگو با افراد فنی تیم توسعه، پاسخ متریکهایی که بیپاسخ باقی مانده بودند داده میشود.
برای بالا بردن دقت ارزیابی، از حداقل دو ارزیاب استفاده میشود. به این صورت که این دو نفر به صورت مستقل و بدون آگاهی از امتیازاتی که نفر دوم به متریکها داده، امتیازدهی به متریکها و فرایند ارزیابی را پیش میبرد. امتیاز نهایی هر متریک، برابر با متوسط امتیازی است که از دو ارزیاب مختلف دریافت کرده است.
همچنین اکسلهای ارزیابی به شکلی طراحی شدهاند که اگر امتیازی که دو ارزیاب به یک متریک دادهاند تفاوت زیادی با هم داشته باشد (مثلا به یک متریک خاص ارزیاب اول امتیاز ۱ داده باشد و ارزیاب دوم امتیاز ۵ داده باشد) اخطار میدهد (قرمز میشود). دو ارزیاب باید این موارد اخطار را با هم بررسی کند و درباره تفاوت دیدگاه و نظرشان در امتیازدهی به آن متریکها با هم صحبت کنند. در نهایت وقتی با هم نسبتا همنظر شدند و دلایل و شواهد یکدیگر را شنیدند، آن متریکها را دوباره امتیازدهی میکنند.
- No labels